HVAC Cihazlarında Ses İzolasyonu

İster projeci isterse uygulamacı olarak mutlaka başınıza gelmiştir. Projelen­dirdiğiniz veya uygulamasını yaptığınız bir sistemin gürültü seviyesini hesaplamak ve gerekiyorsa buna karşı önlem almak zorunda kaldığınızda, cihaz üreticilerin­den gürültü seviyelerini istersiniz. Üreti­cilerden gelen değerlerin çok azının, işini­ze yarayacağını ve hesap yapabilmek için bambaşka değerlere ihtiyaç duyduğunuzu fark edeceksiniz. Sık olarak size sadece bir sayı verilecektir ve bu verilen sayının da tam olarak neyi ifade ettiğini ancak uzun uğraşılar sonucu anlayabileceksiniz. Zira genellikle ses gücü ve basıncı ayırımı yapılmadığı gibi, dB ve dB(A) de­ğerleri de birbir­leri ile karıştırıl­maktadır. Oysa normlarla bu de­ğerler gayet iyi ta­nımlanmıştır. Zor olan da .çeşitli normlara ve öl­çüm metotlarına dayandırılarak verilen değerlerin neyi ifade ettikleri ve birbirleri ile nasıl kıyaslanabilecekleridir. Başlangıç daima gürültü kaynağının ses gücünden yapılmalı­dır. Zira gerek ortam ve gerekse mesafe şartlarından ba­ğımsız olan değer ses gücüdür. Ses basıncı, ses gücünün or­tam ve uzaklığa bağlı olarak ölçülebilen değeridir. (Tıpkı ısı enerjisi ve ölçülebilen sıcaklık değeri gibi) Gürültü kaynağı­nın oktav bandı üzerine yayılmış ses gücü değerleri elinizde ise, istenilen noktada hangi gürültü seviyelerine ulaşabilece­ğinizi hesaplayabilirsiniz.

HVAC cihazlarında bakıldığında, ses izolasyonunun en etkin olarak kullanıldığı alan Klima santralları olarak gözükmektedir.Gerçi soğutma guruplarında (özellikle hava soğutmalılar­da) Kompresörlerin ses yutucu ceketler içine alınması, aksiyal fanlara susturucu öngörülmesi gibi uygulamalar olmak­la beraber, bu işlemler nadiren ve çok özel uygulamalar için yapılmaktadır. Oysa klima santralları, (ilk etapta termik zorunluluk başta olmak üzere) panel konstrüksiyonu ile imal edil­mektedir. Termik değerleri bir kenara bı­rakıp panelleri akustik açıdan ele aldığı­mızda, Konstrüktif özelliklere bağlı olarak değişen ses yutma değerleri ile karşılaşı­yoruz. Burada ses yutma değerlerinden kastımız, ses kaynağı olan vantilatörün (ve motorun) ses seviyesinden ne kadarı­nın dışarıya, santralın yan tarafına ulaştığı­dır. Hava akımı içinde (herhangi bir ön­lem alınmadığında) ses seviyesi aynen ile­tilecektir. Çeşitli klima santralı üreticileri­nin verdikleri değerlere bakılırsa, artan panel kalınlığı ile, özellikle yüksek frekanslarda ses yutma değerleri artmaktadır. Panel kalınlıkları üreticilere göre de­ğişmekle birlikte, 25 ila 60 mm arasında değişmektedir. Ör­neğin aynı üreticinin 2 farklı panel kalınlığındaki ses yutma değerleri tablo l'de verilmiştir.



Tablodan da görüleceği gibi, panel kalınlığının yaklaşık 2 kat artmasına rağmen ses yutma değerlerindeki değişim mini­mal kalmıştır. Bunun nedenide.ses yutumunda önemli olan kütledir. Panel saç kalınlıkları değişmediği için ses yutumundaki artış sadece cam yününden gelmektedir.Yine aynı üre­ticinin, aynı panel kalınlığında (40 mm), poliüretan ve taşyü-nü (150 Kg/m3 yoğunlukta) İzolasyonlar için verdiği değer­ler tablo 2'de verilmiştir.



Verilen değerler DİN EN 1886 ya göre tüm gövde için öl­çülmüş değerlerdir. Sadece panelin ses yutma değerleri değil, tüm karkas ölçülmüştür. Termik açıdan bakıldığında, yaklaşık 50 Kg/m3 yoğunluğa sahip poliüretan ve 150 I<g/m3 yoğunluktaki taşyünü izolasyonlu konstrüksiyonlar aynı ( k) değerini ve aynı ısıl köprüleme değerlerini vermişlerdir. Burada belirtmekte fayda var, değerler yine tüm gövde için­dir ve DİN EN 1886 ya göre ölçülmüşlerdir. Bir başka üreticinin 40 mm ve 40+30 mm kalınlıklarındaki konstrüksiyonu (izolasyon camyünü 50 kg/m3 ve saç kalın-lıklarıriçte 0,6 mm dışta 1,25 mm) ile ulaştığı sonuçlar aşağıdadır.(Tablo3)


Eğer ölçümler sadece panel konstrüksiyonu için ve DİN 52210 a göre yapılırsa aşağıdaki değerler elde edilmektedir. (Tablo4)

Görüldüğü gibi farklı normlarla yapılan ölçümler, birbirinden çok farklı değerler vermektedirler. Ancak şunu he­men belirtmekte yarar var ki, DİN 52210 a göre ya­pılan ölçümlere göre bulunan So­nuçlar, pratikte gürültü hesabı için bir değer ifade etmemektedir. Zira bu değerler tüm konstrüksiyonu kapsamamakta ve tüm gövde­den iletilen ses gücünü ihtiva etmemektedir. Dolayısı ile bu değerler dikkate alınarak bulunacak gürültü seviyesi, ölçüle­rek teyit edilemeyecektir.

Sonuç olarak, sadece klima santralları için, cihazın yanında ses seviyesini düşürebilmek için yapılan konstrüksiyonu ele aldık.

Vantilatörden yayılan gürültünün, hava akımı içinde nasıl önlenebile­ceği, bir başka ya­zı konusu olabilir. Susturucuların di­zaynı ve seçimi ayrıca kanal siste­mi içinde gürültü­yü azaltıcı tedbir­ler neler olabilir? Bu konulara bura­da hiç değinme­dik. Sadece cihaz bazında, dışarıya, iletilecek gürültü seviye­sinin nasıl düşürülebileceğini irdeledik.


LİTERATÜR:
DİN 45635 "Geraeuschmessun-gen an Maschienen" Teıl I DİN 52210 "Luft und Trittsc-haldaemmung" Howatherm,Robatherm ve Al-kotherm katalogları ISO 140/1-5 " Measurement of Sound Insulation in Buildings and of Building Elements

Kaynak: Atıf İMARET (Tesa Genel Müdür Yardımcısı)