Delme Tip Tünel Su İzolasyonu

Bu yazıda, delme tüneller ve benzeri yer altı yapılarının su yalıtı­mı işlerinde kullanılacak malzemelerin teknik özelliklerini, uygula­ma metodunu ve kalite kontrol prosedürlerini ve çalışma şartları­nı belirtmeye çalışacağım.


Su İzolasyonu Uygulama Metodu :

Tünelin yada yer altı yapısının delme ve güçlen­dirme işlerinin tamamlanmasından sonra izolas­yon uygulamasının yapılmasına geçilmelidir. izolasyon uygulamasından önce, eğer güçlendir­me ile birlikte yapılmamışsa asgari 5 cm kalınlı­ğında ve olabildiğince düzgün yüzeyli bir püs­kürtme beton uygulanması, yüzeydeki oyuk ve çıkıntıların yok edilmesi gereklidir. Püskürtme betonla yüzeydeki kaba doldurma işleminden sonra gerekirse son kat ince agregayla yapılan püskürtme betonuyla düzeltme yapılmalıdır. Tüm kesit kaplanacak ise (kullanım ve proje şart­larına göre değişik uygulamalar söz konusu ola­bilir.) öncelikle tabandaki drenaj hatlarının teşki­linden sonra dökülen grobeton üzerine sırayla aşağıdaki tabakalar oluşturulacaktır.




a) l.kat Koruyucu Geotekstil


b) Geomembran
c) 2.kat Koruyucu Geotekstil Bu katmanlardan sonra izolasyonun üzerine en az 5 cm kalınlığında koruma betonu dökülmeli ve ta­ban betonu imalatına başlanmalıdır. Taban betonları tamamlandıktan sonra iskele ku-rumalı ve kemerlerin izolasyonuna başlanmalıdır. Kemerde izolasyon yapılırken tabandan gelen yan perdeler kemer izolasyonuyla birleştirilmelidir. izolasyon katmanı eğer kemer betonu donatılı ola­cak ise gene 2 kat geotekstil ve 1 kat geomemb-randan oluşmalıdır.
Eğer donatısız kemer dökülecek ise iç yüzde 2. kat geotekstile ihtiyaç olmayabilir.





Kalite Kontrol ve Dikkat Edilmesi Gerek­li Hususlar:

Malzemelerin tümü ISO 9001 belgesine sahip üreticilerden temin edilmelidir.
Şantiyeye sevk edilen malzemeleri idarenin isteği üzerine ba­ğımsız bir malzeme enstitüsünde asgari değerlerle karşılaştır­mak amacıyla test edilmelidir. Bu testlerin dokümantasyonu iş bitimine kadar saklanmalıdır. Test edilecek malzemeler şantiyeye yapılan her sevkiyattan alınabileceği gibi, işveren/kontrol teşkilatının isteği doğrultusunda bir kaç sevkiyatta bir veya her sevkiyattan 1-2 örnek almak şeklinde düzenlenebilir. Örnekle­rin malzeme sevkiyatından alınığı bir tutanak ile tespit edilme­li ve taraflarca imzalanmalıdır.





Şantiyede malzemeler özelliklerine uygun şekilde depolanmalıdır.
Membran malzemenin 6 sıradan fazla üst üste yığılmaması, ru­lolara konsantre yüklerin etkimesine mani olunması önemlidir. Ayrıca, ruloların uzun süre güneşe ve aşırı sıcağa maruz kalma­sına izin verilmemelidir.
Uygulama yapılacak bölgede su birikmesi, pislik, moloz, zayıf altyapı vs. olumsuzluklar, çalışılan bölgede yada fazla yakının­da izolasyon imalatına zarar vermesi muhtemel başka çalışmalar olmamalıdır. Uygulama yapılacak yüzeyde sert ve delici nok­talar olmamalı, serbest tüm malzemeler ge-otekstil serme işleminden hemen önce süpü-rülmek suretiyle temizlenmelidir. Uygulama yapılacak bölgenin sudan arındırılmışş ve diğer çalışmalardan asgari 50 m uzak olma­sına, uygulama yapılacak yüzeyin ve uygulanan membranların yüzeyinin kuru ve temiz olması­na dikkat edilmelidir.
Uygun yüzey üzerine koruma geotekstili ek yerleri bindirilerek serilmeli ve ek yerlerinin açılmaması için aralıklarla yapıştırılmalıdır. Bunun üzerine geomembran ruloları tünel ek­senine dik olarak serimeli, ek yerleri yaklaşık 10 cm bindirilmeli ve test edilebilir kaynak yapabi­len özel makineler yardımı ile kaynaklanmalıdır.


Tüm kaynaklama işlemleri için çift dikişli ve test kanallı kaynak yapabilecek (sıcak hava kaynağı yada sıcak takoz kaynağı) kay­nak makineleri kullanılmalıdır. Ancak otomatik makineyle ya­pılması uygun olmayan küçük kaynaklar, kesişme noktaları, di­kine birleşmeler, detaylar ve tamirler el makinesiyle yapılabilir. Yapılan kaynakların tümü basınçlı hava testine tabi tutulmalı­dır. Yapılan imalat "Panel Yerleşim Planı ve Test Raporu" ile belirlenmeli, numaralandırılmalı ve mühendisin kontrolünde test edildiği kayıt altına alınmalıdır.
Hava testi yapılamayan kaynakların testleri vakum kutusu ekip­manı kullanılarak mühendisin kontrolünde kontrol edilmeli ve yapılan kontrol kayıt altına alınmalıdır. Daha sonra membranın üzerine tekrar koruyucu geotekstil serilmeli, "Yer Teslim Tutanağı" düzenlenmeli ve mühendis ve uygulama ekibi tarafından imzalandıktan sonra koruma beto­nu ve diğer imalatın yapılması için teslim edilmelidir. Tamamlanan izolasyon imalatı, test ve kabullerden sonra en kısa sürede kalıcı olarak koruma altına alınmalıdır (koruma betonuyla).
Perde ve tavan döşeme imalatından sonra aynı bölgeye gelin­diğinde uygulama yapılacak yüzeyin uygunluğunun yanında ta­bandan gelen izolasyonun hasarsız ve ek yapılmasına uygun ol­duğu kontrol edilmelidir.

Bundan sonra imalat kemerde tünel eksenine dik şekilde ke­sintisiz olarak yapılmalı, en son olarak da perdenin altında ta­ban izolasyonuyla birleşim yapılarak su izolasyonu tamamlan­malıdır.
Kemerde imalat yapılırken önce koruyucu geotekstil memb­ran, tünel membranı ile aynı hammaddeden mamul rondela-lar marifetiyle yüzeye tesbit edilmelidir. Daha sonra tünel membranı rondelalara kaynaklanmalı ve delinmeden yüzeyde asılı olarak kalması sağlanmalıdır.
Rondelaların yerleşimi yapılırken ve membran asılırken, membranın betonlama sırasında maruz kalacağı basınçla tüm yüzeye yapışacağı, bu yüzden tüm yüzeye gerilmeden ulaşacak kadar paylı olarak serilmesi gerektiği unutulmadan, tüm tepe çukur noktaları uygun şekilde kaplayacak şekilde monte edilmesine ek yerinin rondelalar tarafından sabitlenmemesine ve montajdan sonra da ekin tünel eksenine dik kalmasının sağlanmasına özel önem gösterilmelidir.







Kaynak:Nezih ÖZARDA / İnş. Y. Müh.
Limit inşaat ve Mümessillik Ltd. Şti.